Paslanmaz çelik, demirin zamanla korozyona uğraması, ahşabın deforme olması sonucunda geliştirilmiş bir alaşım olarak her an önemini koruyor. Birçok farklı çeşidi olan paslanmaz çelik farklı alanlarda kullanılıyor. Mutfak araç-gereçlerinden ameliyat bıçaklarına, su tanklarından petrokimya ürünlerine kadar geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır.

VEYA MAİL; info@vitalas.com.tr

Paslanmaz Çelik Nedir Nerelerde Kullanılır?

Paslanmaz Çelik Nedir ve Nerelerde Kullanılır? Birçok alanda kullanılan çelik, demirdeki manganez, kükürt ve silikon gibi yabancı maddelerin uzaklaştırılmasıyla yapılır. Farklı kaliteler ve kullanım alanları ile çok yönlü malzemelerdir. Ancak bilindiği gibi paslanmaya ve korozyona eğilimlidir. Bu denli önemli ve kullanışlı ürünü daha dayanıklı hale getirmek içinse Paslanmaz Çelik geliştirilmiştir.

Paslanmaz Çelik adından da anlaşılacağı üzere kolay kolay lekelenmez ve paslanmaz. Her iki çelik türü de ana metal olan demirin yanı sıra karbon ve diğer bazı eser elementleri içerir. Paslanmaz çeliğin yapısındaki fark ise krom, nikel, nitrojen ve molibden eklenerek direnç kazandırılmasıdır. Bu elementlerin katılması çeliği korozyona ve paslanmaya daha az eğilimli hale getirir. Çelik manyetikken çoğu paslanmaz çelik türü manyetik değildir.

Paslanmaz çelik, %10-30 civarında krom içeren ve onu korozyon ile ısıya dayanıklı kılan bir alaşımdır. Paslanmaz çelik nikel, molibden, titanyum, alüminyum, niyobyum, kükürt, bakır, fosfor, nitrojen ve selenyum gibi başka elementler de içerir. Yaşamın her alanına girebilen bu hammadde alaşımı ile türlü eşyalar yapılır ve aktif bir şekilde kolayca kullanılabilir. Östenitik, ferritik, martensitik ve dubleks olmak üzere dört tip paslanmaz çelik vardır. Çeliğe eklenen elementlere dayanan mikro yapıları ile tanımlanırlar.

Paslanmaz Çelik Özellikleri ve Genel Yapısı

Metalin dayanması beklenen ortama bağlı olarak birçok paslanmaz çelik kalitesi ve yüzey kaplaması mevcuttur. Mikroyapılarına göre dört ana kategoriye ayrılabilirler. Bu kategorilere göre kullanım yerlerini belirleyebilirsiniz.

Östenitik Paslanmaz Çelik

Birincil mikro yapı olarak östenite sahip olan Östenitik paslanmaz çelik, 723°C kritik sıcaklığın üzerinde oluşan katı bir demir ve karbon çözeltisidir. Paslanmaz çeliğin yüzde 70’i östenitiktir. En az %16 krom ve %6 nikel içerir. Östenit stabilizatörleri, östenit mikro yapısının hızlı oluşumunu teşvik etmek amacıyla katılan maddelerdir. Bu tür paslanmaz çelik türü, manyetik olmayan bir metaldir ve sertleştirilme işlemi ısıl işlemle gerçekleştirilemez. Korozyon direnci servis ortamına bağlı olarak değiştirilebilir.

Östenitik çelik, paslanmaz çelik gruplarının en popüler olanıdır. Kiimya ve enerji santrallerinin yanı sıra gıda işleme ve süt ürünleri ekipmanları gibi birçok endüstriyel alanda ve tüketici uygulamasında sıklıkla kullanılır. Östenitik çelik, gruplar arasında en kaynaklanabilir olanıdır ve üç ‘gevşek’ gruba ayrılır;

• Yaygın Krom-Nikel
• Manganez-Krom-Nikel-Azot
• Özel Alaşımlar

Paslanmaz Çelik Nedir?

Ferritik Paslanmaz Çelik

Ferritik çelikler genellikle alaşım elementi olarak yalnızca kroma sahip olacaktır. Krom içeriği %10,5 ila %18 arasında değişir. Bu tür çelikler genellikle ortalama korozyon direncine ve zayıf imalat özelliklerine sahiptirler. Isıl işlem yöntemlerinin uygulanması da metalin sertleşmesini sağlamaz. Genellikle östenitik kalitelere göre daha iyidir. Östenitik kalitelerden farklı olarak manyetiktirler. Buna ek olarak stres korozyonuna karşı çok yüksek dirence sahiplerdir. Bu sayede daha düşük korozif malzeme aşınmasına neden olur. Ferritik çelik, demir-krom bazlı bir alaşımdır ve üç tip paslanmaz çelik arasında en esnek ve şekillendirilebilir olanıdır, ancak yüksek sıcaklıktaki yapılarda iyi performans göstermez. Ferritik çeliğin tipik kullanım alanları arasında araba egzozları, mutfak lavaboları ve endüstriyel ekipmanlar bulunur. Ferritik çelik, östenitik çelikten daha ucuzdur.

Martensitik Paslanmaz Çelik

Martensitik çelik, krom, demir ve karbon içeren bir çelik bileşimidir. Temperlenmiş martensit korozyona karşı dayanıklıdır ve nispeten güçlü ve dayanıklıdır. Temperlenmemiş martenzit tokluktan yoksundur ve kırılgandır. Martensitik çelikler tıbbi ekipman, çatal bıçak takımı ve tahrik milleri ve iniş takımları gibi havacılık uygulamalarında kullanılır. Bu tip paslanmaz çelik yüksek karbon ve düşük krom içeriğinden oluşur. Ferritik kaliteler gibi manyetiktir. Diğer kalitelerle karşılaştırıldığında zayıf kaynaklanabilirlik gösterir, ancak sertleşebilirliği daha yüksektir ve özellikleri iyileştirmek için ısıl işleme tabi tutulabilir. Martensitik paslanmaz çelik, benzer krom ve alaşım içeriğine sahip östenitik ve ferritik kalitelerdeki ürünlere oranla daha düşük korozyon direncine sahip olur.

Dubleks Paslanmaz Çelik

Dubleks, östenitik ve ferritik paslanmaz çeliğin bir karışımıdır. Dolayısıyla her iki bileşenin de özelliklerine sahiptir. Yüksek krom ve düşük nikel karışımıyla oluşur. Çekme direnci ve iyi kaynaklanabilme özelliği ile dubleks paslanmaz çelikler benzersiz avantajlar sunar. Stres korozyonuna karşı iyi direnç gösterirler. Ama bu direnç ferritik kalite ürünler kadar yüksek değildir. Ferritik kaliteler ürünlerden daha tok yapıdayken östenitik kalitelerden daha düşüktür. Dubleks paslanmaz çelikler genellikle 50/50 ferritik ve östenitik çelik karışımıdır. Daha yüksek korozyon direnci sağlamak için kullanılırlar ve standart östenitik çelikten daha güçlüdürler. Petrokimya ve petrol ve gaz endüstrilerinde boru tesisatı, manifoldlar, boru hatları ve basınçlı kaplar şeklinde kullanılırlar.

Yağışla Sertleşen Paslanmaz Çelikler

Bu alt grup östenitik ve martensitik özelliklerin bir karışımını içerir. Sertleşme alüminyum, molibden, niyobyum, titanyum ve bakır gibi bir veya daha fazla elementin eklenmesiyle sağlanır. Isıl işlemle yüksek çekme mukavemeti geliştirme yeteneğine sahiptir. Alaşım elementi olarak krom ve nikel içerir. Bu kaliteler türbin kanatları gibi yüksek hızlı ürünlerin oluşumunda kullanılır.

Demirin korozyona uğramasını önlemek adına Antik Çağlardan beri önlemler alınmaya çalışılmış, yeni alaşımlar üretilme çalışmaları yürütülmüştür. 4. yüzyılda Hindistan’ın Delhi şehrinde Gupta Kralı I. Kumuragupta tarafından yaptırılan 7 metre yüksekliğindeki demir sütunda demir-fosfor karışımı kullanılmıştır. 19. yüzyılda metalürjide çalışmalar hızlanmış, düşük krom, yüksek karbon alaşımları denenmeye başlanmıştır. Bunun ilk temsilcisi 1821 yılında demir-krom alaşımı kullanan Fransız metalurjist Pierre Berthier olmuştur.

Geçmişten günümüze kadar demir, inşaat sektörü başta olmak üzere birçok alanda kullanılmıştır. Demirin korozyon dayanımı düşük olduğundan, korozyon direnci yüksek alaşımlar arayışı başlamıştır. 17. yüzyılda etkili metotlar kullanılarak demir ve karbon karışımından çelik üretilmeye başlanmıştır. Demire %0,2-2,1 arasında değişen oranlarda karbon eklenerek çelik alaşımı ortaya çıkarılıyor.

Demire karşı daha sert ve güçlü özelliklere sahip olan çelik de zamanla korozyona uğradığından korozyona karşı paslanmayan ve dirençli çelik üretme arayışları başlamıştır. Metalürjide çeliğe belirli oranda krom eklenmesiyle paslanmaz çelik nedir sorusunun yanıtı ortaya çıkmış olmaktadır. Çeliğe minimum %10,5-11 arasında krom eklenmesiyle ortaya çıkan yeni alaşıma paslanmaz çelik denilmektedir.

Çeliğin içindeki krom, çelik oksijenle temas ettiğinde krom-oksit olarak adlandırılan ince bir film tabakası oluşturuyor. Böylece sıradan çelik malzemeler, gerçek paslanmaz çelik özellikleri kazanmış oluyorlar.

Çeliğin dayanımını artırmak için sadece krom elementi eklenmiyor. Çeliğe eklenen birçok farklı element, çeliğin korozyon dayanımının artmasını veya azalmasını sağlıyor. Çelik-krom-nikel alaşımı paslanmaya karşı daha dirençli hale gelmesini sağlıyor. Bu karışıma molibden elementi eklendiğinde paslanmaz özelliği maksimum seviyeye çıkarılmış oluyor. Çelik-karbon bileşimine kükürt veya karbon gibi elementler eklendiğinde ve oranları yükseltildiğinde paslanmaz çeliğin korozyon dayanımı düşürülmüş oluyor.

Paslanmaz Çelik Özellikleri

Paslanmaz çelikler kullanım alanına göre farklı özelliklerde üretilmektedir. Çeliğin içerisine; krom, karbon, nikel, titanyum, molibden, bakır, azot, alüminyum gibi elementler belirli oranlarda eklenerek korozyona karşı dayanıklı olması sağlanıyor. Genel olarak paslanmaz çeliğin özellikleri şunlardır;

1. Korozyona (paslanmaya) karşı dayanıklıdır.
2. Üzerinde su lekeleri bırakmaz. (Bunda karışımda nikel kullanılmasının etkisi bulunmaktadır.)
3. Isıya dayanıklıdır. (310, 310S serisi 1200 °C’ye kadar dayanıklıdır.)
4. Kolay işlenebilir özelliğe sahiptirler. (Özellikle 303 serisi çok rahat işlenebilmektedir.)
5. Estetik ve dekoratif görünüme sahiptirler. (430 serisi iyi bir yüzey ve güzel görünüm kazandırmaktadır.)
6. Kolay kaynak uygulanabiliyorlar.
7. Bazı türlerinde, yüksek sıcaklarda bile tufallanma tabakası oluşmaz, malzemenin mekanik dayanımında önemli bir düşme olmaz. Bazı türlerinde de çok düşük sıcaklıklarda bile gevrekleşme olmaz, tokluklarını korurlar.
8. Hijyenik özelliğe sahiptirler.
9. Uzun ömürlü ve ekonomiktirler.

Paslanmaz Çelik Türleri Nelerdir?

Paslanmaz çeliğe farklı elementler eklenerek, farklı özelliklerde alaşımlar elde ediliyor. Elde edilen her alaşımın kendine özgü özellikleri ve kullanıma alanı bulunuyor. Kullanım alanına göre paslanmaz çelik türleri nelerdir sorusuna karşın; ferritik, martenzitik, ostenitik, dubleks (ferritik-ostenitik), çökeltme sertleşmesi uygulanabilen alaşımlar olmak üzere paslanmaz malzeme çeşitleri 5 ana gruba ayrılıyorlar.

Ferritik Paslanmaz Çelikler

Düşük karbonlu, %12-18 arasında krom içeriyorlar. Korozyona karşı orta derecede dirençlidirler. Isıl işleme tabi değildirler. Sadece tavlama yöntemiyle kullanılırlar. Kaynak edilebilme özellikleri düşüktür, kolay şekil verilemezler. Mutfak gereçleri, dekoratif uygulamalar, sıcak su tankları, oto şasi parçaları, egzoz elemanları kullanım alanlarıdır. 

Martenzitik Paslanmaz Çelikler

Karbon miktarı % 0,1 den fazla olan çelik 950-1050°C yüksek sıcaklık değerindeyken su verildiğinde martenzitik yapıya dönüşüyor. Martenzitik paslanmaz çelikler mukavemeti ve sertlikleri yüksek olsa da kırılganlıkları yüksektir. Ürün tipine göre tavlanmış veya ıslah edilmiş olarak piyasaya sunuluyorlar.

Orta derece korozyona karşı dayanıklıdırlar. Isıl işlem uygulanabiliyor. Manyetik özelliğe sahiptirler. Kaynak edilebilme özellikleri düşüktür. B›çaklar, ameliyat aletleri, miller, pimler kullanım alanlarıdır.

Östenitik Paslanmaz Çelikler

Paslanmaz çeliğin içerisine nikel katıldığında elde ediliyorlar. Oda sıcaklığında bile östenitik iç yapıya sahip olabiliyorlar. Bu çeliklerin temel bileşimi %18 krom, %8 nikeldir. Biçimlendirme, mekanik özellikler, korozyon dayanımı bakımından çok uygun kombinasyon sunarlar. Süneklikleri, toklukları, biçimlendirme özellikleri düşük sıcaklıklarda bile üst seviyededir. Manyetik özelliğe sahip değildirler. Mekanik dayanımları soğuk şekillendirmeyle artırılmaktadır.

Paslanmaz çelik üretimi içinde östenitik paslanmaz çelikler payı %70’dir. 300 serisi ürünler bu türe girmektedir. Piyasada en çok tutulan ve tercih edilen 304 kalite paslanmaz çelik olmaktadır. 304 kalite paslanmaz çeliğin düşük sıcaklıklarda mekanik özellikleri mükemmeldir. Makine ve imalat sanayi, asansör, mutfak gereçleri ve evyeleri , bina dış cephe kaplama, mimari uygulamalar, gıda işleme ekipmanları, , kimya tesisleri ve ekipmanları, bilgisayar klavye yayları genel kullanım alanlarındandır.

Dubleks ( Ferritik – Östenitik) Paslanmaz Çelikler

Bu dubleks alaşım her iki türün de ortak özelliğini yansıtmaktadır. Hem yüksek direnç, sertlik hem de tokluk özelliklerini birden sağlamaktadır. Yüksek oranda krom (%18-28), orta miktarda nikel (%4,5-8) içerirler. Nikel miktarı azami %8’dir. Bu tür çeliklerin içerisinde ayrıca %2,5-4 arasında molibden kullanılmaktadır. Profesyonel kaynak yapılmasına imkan vermektedir. Kimyasal aparat imalatı, arıtma tesisleri, deniz veya off-shore teknolojisi kullanım alanına girmektedir.

Çökelme Sertleşmesi (Yaşlandırma ) Uygulanabilir Paslanmaz Çelikler

Bu tür çeliklerin iç yapıları ostenitik, yarı ostenitik veya martenizik olabilmektedir. Çökelme olayını gerçekleştirmek için bazen soğuk şekil verilebiliyor. Bu oluşum için alüminyum, titanyum, niyobyum ve bakır elementleriyle alaşımlama yapılıyor. Bu sayede bu tür çeliklerin dirençleri 1700 MP’a kadar çıkabiliyor. Piyasada çözme tavı görmüş ve yumuşak halde satılıyorlar. Genel kullanım alanları pompa ve vana şaftlarıdır.

Paslanmaz Çeliklerin Manyetiklik Özellikleri

Ferritik, martenzitik, çökelme sertleşmesi (yaşlandırma) uygulanabilir paslanmaz çelikler manyetiktirler. Östenitik paslanmaz çelikler manyetik değildir. Bazı durumlarda östenitik paslanmaz çeliğe soğuk şekil verilmektedir. Bu durumda manyetik özellik kazanmaktadır. Dubleks paslanmaz çelikler hem manyetik hem de manyetik olmama özelliğine sahiptirler.

Bileşiminde bulunan nikelin oranına bağlı olan paslanmaz çeliklerin manyetik özellikleri nikelin artırılması manyetiklik özelliğini azaltacaktır.

Paslanmaz çeliğin manyetik özelliğini etkileyen bir diğer etmen de ısıdır. Paslanmaz çeliğin ısıya maruz kalması atomları harekete geçirecek ve çeliğin manyetik özelliğinde değişmeler olacaktır.

Paslanmaz Çeliklerde Asit Dayanımı Nedir?

Paslanmaz çelikler, demire göre aside karşı daha dayanıklı olsalar da bu durum asitlerin tipi, konsantrasyonu, çeliğin tipi, ortam sıcaklığı ve basınca göre değişmektedir. Bu durumda akla paslanmaz çeliklerde asit dayanımı nedir sorusu gelebilir. Bunu örnekle açıklayacak olursak; 904 kalite çelik ürünler oda sıcaklığında yüksek konsantrasyondaki sülfürik asitlere karşı dayanıklıdırlar. 304 kalite olanlar ise düşük konstantrasyonlara dahi dayanamazlar. 304L ve 430 kalite olanlar nitrik aside karşı dayanıklıdırlar.

Bütün paslanmaz çelikler hidroklorik aside karşı dayanaklıkları düşüktür. Buna rağmen hidroklorik asit %1-2 seviyelerinde seyreltilmişse paslanmaz çelik malzemeler kullanılabilmektedir. Bu malzemeler de uzun ömürlü olmayıp, zamanla aşınacak ve eriyecektir. Hidroklorik asit %2’nin üzerine çıktığı durumlarda paslanmaz çelik kullanımı tavsiye edilmemektedir. 316Ti kalite malzeme, %1-2 oranında hidroklorik aside karşı en iyi direnç gösteren paslanmaz çelik malzemelerinden birisidir. Fakat bu malzemenin de mukavemet süresi azami 2 yıldır. Bu malzemeler de ortalama 1-2 yıl içinde %1-2 oranında seyreltilmiş hidroklorik içerisinde eriyip gitmektedir.

Paslanmaz Çelik Kullanım Alanları

Paslanmaz çelik yapı itibari ile %100 geri dönüştürülebilir, sterilize edilmesi kolaydır ve birçok uygulamada kullanılır. Aslında pek çok kişi her gün paslanmaz çelikten yapılmış ürünlerle etkileşime girer. Mutfakta, yolda, muayenehanede veya binada paslanmaz çelik kullanılır. Sıradan çeliğin aksine, paslanmaz çelik korozyona, paslanmaya veya suya maruz kaldığında lekelenmeye eğilimli değildir. Ancak bu tamamen leke tutmaz olduğu anlamına gelmez. Oksijenin düşük, tuzluluğun yüksek olduğu veya hava sirkülasyonunun zayıf olduğu bölgelerde paslanmaz çelik lekelenmeye karşı hassastır.

Çoğu zaman paslanmaz çelik, çeliğin benzersiz özelliklerini ve korozyon direncini gerektiren uygulamalar için kullanılır. Bu alaşımın bobin, levha, levha, çubuk, tel ve boru şeklinde öğütüldüğünü göreceksiniz. Paslanmaz çeliğin sıklıkla kullanıldığı bazı ürünler;

• Mutfak ürünleri
• Mutfak lavaboları
• Çatal bıçak takımları
• Tencere
• Cerrahi aletler ve tıbbi ekipmanlar
• Cerrahi implantlar
• Geçici kronlar (diş hekimliği)
• Mimari
• Köprüler
• Anıtlar ve heykeller
• Havaalanı çatıları
• Otomotiv ve havacılık uygulamaları
• Otomobil gövdeleri
• Raylı arabalar
• Uçak sistemleri

Paslanmaz çelikten üretilmiş ürünler, paslanmaz çeliğin alaşım yapısından yararlanabilir. Paslanmaz çelik yapısında demir ve nikel ile beraber krom ve molibden içerikleri de bulunur. Sonuç olarak, paslanmaz çelikten üretilmiş ürünler, bu alaşımlı metallerden, parlatılmış bir yüzeye sahip olma veya korozyon ve strese dayanma yeteneği gibi benzersiz avantajlar kazanabilir.

Tıbbi Teknoloji

Paslanmaz çelik, temizliğinin kolay olması ve paslanmaya karşı direnci sayesinde temiz ve steril ürünlerde sıkça tercih edilmektedir. Cerrahi ve dişçilik aletleri de dahil olmak üzere tıbbi ekipmanların üretiminde kullanılır. Ayrıca ameliyat masaları, böbrek kapları, MRI tarayıcıları, kanüller ve buhar sterilizatörlerinin yapımında da kullanılır. Yedek eklemler ve yapay kalçalar gibi çoğu cerrahi implantın yanı sıra, kırık kemikleri onarmak için paslanmaz çelik pimler ve plakalar gibi bazı birleştirme ekipmanları da paslanmaz çelikten yapılır.

Yapı Malzemeleri

Dayanıklılığı ve esnekliği nedeniyle paslanmaz çelik uygulaması inşaat sektörünün hayati bir unsuru haline geldi. Yaygın olarak iç mekanlarda tezgahlarda ve koruluklarda bulunur. Ayrıca yüksek darbeye dayanıklı binaların kaplamalarında harici olarak da kullanılır. Sürdürülebilir binaya yönelik hareketle birlikte, yüksek oranda geri dönüştürülebilir bir metal olan paslanmaz çeliğin inşaatta kullanımı giderek daha fazla tercih edilmektedir. Cilalı veya damarlı bir yüzeyle estetik açıdan hoş özelliklere sahiptir ve binadaki doğal aydınlatmanın iyileştirilmesine yardımcı olabilir.

Gıda ve Catering Endüstrisi

Gıda ve catering endüstrisinde mutfak aksesuarları, tencere seti ve çatal bıçak takımı üretiminde paslanmaz çelik kullanılmaktadır. Bıçak gibi mutfak eşyaları daha az sünek paslanmaz çelik kullanılarak yapılır. Daha yumuşak kaliteler ızgara, ocak, tencere ve lavabo yapımında kullanılır. Paslanmaz çelik ayrıca dondurucuları, bulaşık makinelerini, buzdolaplarını ve tezgâhları bitirmek için de kullanılabilir. Gıda üretiminde paslanmaz çelik idealdir çünkü gıdanın lezzetini etkilemez. Aynı zamanda korozyona dayanıklıdır ve dolayısıyla portakal suyu dahil asitli içecekleri tutabilir. Paslanmaz çeliğin temizlenmesinin kolaylığı, bakteri barındırmayı zorlaştırarak gıda depolamadaki kullanışlılığını artırır.

Otomotiv Endüstrisi

Paslanmaz çelik, sürekli aşırı sıcaklıklara ve titreşimlere maruz kalmasına rağmen yapısal bütünlüğünü koruduğu için araçlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Dişli kutuları, şanzıman, süspansiyon sistemleri, diferansiyel modüller ve direksiyon sistemleri, genellikle paslanmaz çelikten yapılan otomotiv parçalarıdır. Ayrıca paslanmaz çeliğin mükemmel korozyon direnci, yakıt depoları ve katalitik konvertörler gibi otomotiv bileşenlerinde kullanım için idealdir. Susturucular ve egzozlar gibi dış otomotiv bileşenleri, metalin kendine özgü parlaklığından dolayı genellikle paslanmaz çelikten yapılır.

Enerji Üretim Tesisleri

Çoğu enerji üretim tesisi korozyona dayanıklı ve dayanıklı metallere ihtiyaç duyar. Korozyona dayanıklı özellikleri nedeniyle paslanmaz çelik, çeşitli enerji üretim tesislerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Nükleer enerji endüstrisinde, özellikle düşük kobalt içerikli paslanmaz çelik, radyasyonun kontrol altına alınması ve enerji üretiminde sıklıkla kullanılmaktadır. Gaz, buhar ve su tesislerinde kullanılan türbinler de paslanmaz çelikten imal edilmektedir. Korozyona ve ısıya dayanıklılık özelliğinden dolayı bu uygulamalarda tercih edilmektedir.

Paslanmaz Çelik Sınıfları

Bugün piyasada yüzlerce kalite paslanmaz çelik bulunmaktadır. Uygulamanız için doğru olanı seçmek önemlidir çünkü özellikleri birbirinden oldukça farklı olabilir. Paslanmaz çeliğin isimlendirilmesinde AISI (Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü) sistemi halen endüstri tarafından kullanılmaktadır.

Paslanmaz Çelik Element İçeriği

Üstün özellikler belirleyen ve kalitelerin değişmesine sebep olan şeyler genel olarak element içeriğidir. Çeşitli metaller kullanılarak farklı kalite içeriklerine ve kullanım alanlarına sahip çelik üretimi mümkündür. Bu aynı zamanda paslanmaz çelik için oldukça geniş bir kullanım imkânı sunar.

Krom

Krom, paslanmaz çeliğin belirleyici alaşım elementidir. Çeliğe paslanmaz olma özelliğini kazandırır. Pasif krom oksit tabakası, yüzeyin korunmasıyla birlikte metalin içine oksijen difüzyonunu da engelleyerek metalin iç yapısını korozyondan korur. Kromun oksitli bileşeni kimyasal olarak formülün sağlamlığına oldukça fazla etki edebilir. Bir çeliğin “paslanmaz” olması için en az yüzde 10,5 gerekir ve oldukça kritik bir değere sahiptir. Bununla birlikte, korozyon direncinin arttırılması için daha da fazla krom eklenmesi yaygındır.

Nikel

Nikel, korozyon direncini artırmak ve ostenit oluşumunu teşvik etmek için eklenir. %8-9 oranında nikel katıldığında, kaynak özelliğini mükemmel seviyeye getiren, tamamen ostenitik bir yapı elde edilir. Nikel oranının artması, işlenebilirlik ve korozyon direnci açısından daha üstün özellikler sunar.

Manganez

Manganez, paslanmaz çeliğin dayanıklılığı, tokluğu ve sertleştirilebilirliğini artırır. Metalin sıcak işlem süreçlerinde manganez eklenmesi, daha iyi performans sağlar. Ayrıca, manganez paslanmaz çelikte nitrojen çözünümünü teşvik eder ve bu nedenle nikelin nitrojenle değiştirilmesi için paslanmaz çeliğe eklenebilir.

Bakır

Bakır aynı zamanda ostenit stabilizatörü olarak da görev yapar ve korozyon direnci ve iş sertleşmesi özelliklerini geliştirir. Eklenerek vida ve çivilerle gerekli soğuk çalışma şartlarına uygun paslanmaz çelik ürünler üretmektedir.

Molibden

Molibden ve tungsten genel ve lokal korozyon direnci özelliklerini geliştirir. Birincisi bir ferrit stabilizatörüdür. Bu nedenle ostenitik alaşımlarda kullanıldığında ostenit bileşimini korumak için ostenit stabilizatörleri ile dengelenmelidir. Molibden ayrıca martensitik paslanmaz çeliğe eklendiğinde yüksek sıcaklık dayanımını da arttırır. Molibden ile tungstenin eklenmesi de yukarıda belirtilen özellikleri geliştirir.

Silikon

Silikon malzemesinin karışıma eklenmesi, paslanmaz çeliğin yüksek derişimli nitrik ve sülfürik asit türlerine karşı kimyasal dayanımını artırır. Aynı zamanda ferrit oluşumunu hızlandırır ve metali oksidasyona karşı dirençli hale getirir.

Azot

Azot bir ostenit stabilizatörüdür ve mukavemeti ve lokal korozyon direncini artırır. Lokalize korozyon, oyuklanma korozyonu, aralık korozyonu ve tanecikler arası korozyon gibi olayları ifade eder.

Paslanmaz Kaliteleri

Farklı kalite içeriklerine sahip paslanmaz çelik maddesi çeşitli kullanım alanları yaratır. Bu sayede her sektöre hitap eden malzeme bulmak mümkün hale gelir.

201 Tip Paslanmaz Çelik

Tip 201 paslanmaz çelik, piyasada artan nikel fiyatlarına karşılık olarak üretildiği için benzersizdir. Bu, daha ucuz olduğu anlamına gelir ancak aynı zamanda çok daha düşük nikel içeriğine sahiptir. Çok fazla nikel olmadan korozyonu önlemede etkili olmamaktadır. Daha yüksek manganez seviyeleri, tip 201’in en güçlü paslanmaz çelik bant türlerinden biri olmasına yardımcı olur. Bu türü daha düşük maliyetle daha fazla dayanıklılık arayan endüstriler tercih eder. Nikel eksikliğini telafi etmek için manganez ve nitrojen daha fazla kullanılır. Tip 201 paslanmaz çelik, soğuk havalarda dayanıklılığını koruduğu için özellikle soğuk ortamlarda faydalıdır. En ucuz paslanmaz çelik türü olan 201 tipi en çekici görünmektedir. Yine de aşırı korozif ortamlarda o kadar uzun süre dayanma özelliği göstermez.

304/304L Tip Paslanmaz Çelik

Paslanmaz çelik sınıflandırılması içerisinde çok sayıda farklı tip ve kalite bulunmaktadır. Şu ana kadar en yaygın kalite 304’tür ve bu, dünya çapında kullanılan paslanmaz çeliğin %50’sinden fazlasını oluşturur. 304 kalite paslanmaz çelik, moleküler yapısıyla ilgili olan ve alaşıma nikel eklendiğini ifade eden bir terim olan östenitiktir. Östenitik paslanmaz çelikler en yaygın olanıdır. Ticari olarak üretilen paslanmaz çeliğin %70 kadarı östenitik tiptedir.
304 kalite paslanmaz çelik esas olarak bileşiminin %66 ila %75’ini oluşturan demirden oluşur. Alaşım karışımına ayrıca %18 ile %20 arasında krom ve %8 ile %10,5 arasında nikel de dahildir. Yoğunluğu santimetreküp başına yaklaşık sekiz gram olarak ölçülen 304 paslanmaz çelik aynı zamanda eser miktarda silikon, kükürt, fosfor ve manganez gibi diğer elementleri de içerebilir. İyi korozyon direncine ve iyi şekillendirilebilirliğe sahiptir. 304 sınıfı manyetik değildir.
304 gibi östenitik paslanmaz çelikler, çekme mukavemetinin nispeten düşük bir kısmını temsil eden bir akma mukavemetine sahiptir. %40 ile %45 arasında. Malzeme soğuk işlendiğinde akma mukavemeti daha da geliştirilebilir. Bu özellikle yaylı tel gibi şeyler yaparken kullanışlıdır.

309 Tip Paslanmaz Çelik

Yüksek sıcaklık uygulamalarında sıklıkla kullanılan östenitik krom-nikel paslanmaz çeliklerdir. Alaşımlar 309 ve 309S, yüksek krom ve nikel içeriği sayesinde korozyona karşı dirençlidir. Oksidasyona karşı daha fazla dirence sahiptir ve oda ve yüksek sıcaklıklarda iyi nitelikler verirken mükemmel ısı direncine sahiptir. Paslanmaz çelik 309 ve 309S arasındaki fark karbon içeriğidir.

Bu alaşımlı makineler tip 304 paslanmaz çelikle aynıdır. Bu alaşımın talaşları liflidir ve çok çabuk sertleşecektir. Takımın sürekli kesici durumda tutulması ve talaş kırıcıların kullanılması zorunludur. Ostenitik paslanmaz çeliklerin çoğu füzyon veya direnç tekniği kullanılarak hızlı bir şekilde kaynaklanabilir. Oksiasetilen kaynağı önerilmez. Bu alaşımın çalışma sıcaklıkları 1177°C, yeniden ısıtma ise 982°C zorunludur.

Hızlı söndürme önerilir. Maksimum korozyon direncini yeniden elde etmek için çalışma sonrası tam tavlama gereklidir. Bu alaşımın işlenerek sertleşme oranı yüksek olmasına rağmen bu alaşım çekilebilir, kafalanabilir, örülebilir ve damgalanabilir. İç gerilimi ortadan kaldırmak için soğuk işlemden sonra tam tavlama gerekir.

420 Tip Paslanmaz Çelik

420 kalite paslanmaz çelik, en az %12 krom elementi konsantrasyonuna sahiptir. Yapısında yüksek derecede karbon elementi de ihtiva eder. Diğer paslanmaz çelik kalitelerine benzer olarak bu sınıfta da ısıl işlem sertleşme için ideal olabilir. Tavlanmış halde iyi süneklik ve metal cilalandığında, yüzeyi taşlandığında veya sertleştirildiğinde mükemmel korozyon direnci özellikleri sunar.

Diğer türlere nazaran en yüksek sertlik derecesine sahiptir. Ayrıca darbe dayanımı da bir hayli yüksektir. Sertleştirilmiş koşullar altında 420 kalite çelikler tatlı suya, alkalilere, havaya, gıdalara ve hafif asitlere karşı dayanıklıdır.

Yüzeyi pürüzsüz olanların dayanımı daha fazladır. 420 sınıfının korozyon direnci özellikleri tavlanmış koşullar altında düşme eğiliminde olacaktır. 420 kalitenin korozyon direnci, %17 krom içeren 430 kalite Ferritik alaşımlardan, 410 kalite çeliklerden ve diğer östenitik kalitelerden daha düşüktür. Bu çelik kalitesi, oyma bıçakları, sofra bıçakları vb. gibi çatal bıçak takımlarında uygulama alanı bulur. 420 kalite standartları gıda temaslarına uygundur ancak bu malzemelerin yıkanmamış gıda ürünlerine sürekli maruz kalması korozyona sebebiyet verebilir.

431 Tip Paslanmaz Çelik

431, yüksek krom-düşük nikel, yüksek sertleşebilirliğe, yüksek mukavemetli ve iyi korozyon direncine sahip, genellikle 850 – 1000. Martensitik paslanmaz çelik, sertleştirilmiş ve temperlenmiş olarak Mpa (T koşulu) çekme aralığında temin edilir. Brinell aralığı 248 – 302 değerlerine sahiptir. Korozif etkenlere karşı yüksek direnç gösterir. Genel atmosferik koşullarda direnç gösterir, hafif deniz ve endüstriyel ortamlara karşı yüksek direnç sağlar.

Birçok organik maddeye, nitrik asite ve petrol ürünlerine karşı dayanıklıdır. Ayrıca, sertleştirilmiş ve temperlenmiş durumda yüksek çekme ve akma mukavemetine sahiptir, aynı zamanda mükemmel tokluk gösterir. 431, mükemmel sertleşebilirliği nedeniyle, karbon içeriğine ve kesit boyutuna bağlı olarak Rc44’e kadar sertleştirilebilmektedir.

Maksimum sertlik için küçük bölümler havayla soğutulabilir ve daha büyük bölümler yağla söndürülebilir. Önceden sertleştirilmiş ve temperlenmiş 431, Rc65’in üzerinde tipik bir yüzey sertliği elde ederek nitrürlemeye de kolayca yanıt verecektir. Bununla birlikte nitrürleme işlemi korozyon direncini azaltır ve bu nedenle faydanın diğer tüm hususlara ağır bastığı kritik uygulamalar dışında genellikle önerilmez. Paslanmaz çelik sınıfları arasında yaygın bir kullanıma sahiptir.

Yüksek çekme mukavemeti, iyi tokluk ve iyi korozyon direnci özelliklerinin bir kombinasyonunu gerektiren parçalar için yaygın olarak kullanılır. Her sektöre uygun bağlantı elemanlarında ve ekipmanlarında kullanılabilme potansiyelleri bulunur.

430 Tip Paslanmaz Çelik

Düşük maliyetli bir paslanmaz çeliktir. 430 paslanmaz çelik, hipoalerjenik ve patlamaları önleyici özelliğe sahip bir paslanmaz çelik türüdür. Ayrıca zorlu ortamlara ve kimyasallara dayanıklıdır. Bu metal, yüksek sıcaklıklara ve asitlere dayanabildiğinden tıbbi cihazlar ve gıda ambalajları için mükemmel bir seçimdir. 430 paslanmaz çeliğin faydaları şunlardır:

• 430 paslanmaz çelik, yiyecek ve içecek ambalajı, endüstriyel üretim ve sağlık ürünleri dahil olmak üzere çeşitli uygulamalarda kullanılan, bozulmaya dayanıklı bir malzemedir.
• 430 paslanmaz çelik aynı zamanda ısıya dayanıklı, yani yüksek sıcaklıklara bozulmadan dayanabilir. Bu, onu ısıtma ve ısıtma sistemlerinin kullanımı için idealdir.
• 430 paslanmaz çelik toksik değildir ve kullanımı güvenlidir. Bu, çocuk veya evcil hayvanların tüketmesi veya dokunması amaçlanan ürünler için onu iyi bir seçim haline getirir.
• 430 paslanmaz çelik, aşınmaya ve yıpranmaya karşı yüksek dayanıma sahip olup inşaat sektörü gibi elemanlara uzun süreli maruz kalma süresine sahip alanlarda kullanıma uygundur.
• 430 paslanmaz çelik çok yönlüdür ve özel özellikleri karşılayacak şekilde kolayca özel yapılabilir. Bu, onu çeşitli değişkenliklere ve endüstriyel işlemlere dayanacak şekilde tasarlanması gereken ürünler için iyi bir seçim haline getirir.

Super Duplex Tip Paslanmaz Çelik

Yüksek oranda krom içeren Süper Dubleks Çelik, kimya/petrokimya, kâğıt hamuru ve kâğıt endüstrilerindeki asitler, asit klorürler, kostik çözeltiler ve diğer ortamlara karşı olağanüstü bir dayanıklılık sağlar. Genellikle 300 serisi paslanmaz çeliğin, yüksek nikel elementli süper östenitik çeliklerin ve nikel-dublekslerin yerini alır. Bazlı alaşımlar; yüksek krom, nikel ve molibden içeriğine dayanan kimyasal bileşim, tanecikler arası ve oyuklanma korozyon direncini artırır.

Nitrojen ilavesi, tokluğu bozmadan akma mukavemetini ve nihai mukavemet değerlerini yükselten ara katı çözelti mekanizması yoluyla yapısal sertleşmeyi destekler. İlk kademenin piyasaya sürülmesinden bu yana Duplex çeliğin popülaritesi istikrarlı bir şekilde arttı.

Son zamanlarda denizcilik ve kimya endüstrilerinde, mimari ve direk donanımlarında, tel hatlarında, kaldırma ve makara ekipmanlarında ve kuyu hizmet hatlarında yüksek mukavemetli, korozyona dayanıklı süper dubleks bobin üretimi uygulanmaya başlandı. Aslında tel işleme tekniklerinin gelişmesi, çapı 1 mm’ye kadar olan çelik tellerin üretilmesine olanak sağlamıştır.

904L Tip Paslanmaz Çelik

904L’nin temel özelliği, 35° C’ye kadar tüm konsantrasyon aralığında seyreltik sülfürik asitte çok iyi korozyon direncine sahip olmasıdır. Aynı zamanda diğer bazı inorganik asitlere karşı da faydalı bir dirence sahiptir, ancak halojenür iyonları kullanıldığında performansı sınırlı olabilir.

Geleneksel paslanmaz çeliklerin (örneğin 316L) nikel içeriği, klorür stresli korozyon çatlamasına karşı çok duyarlı olmasına rağmen, 904L’de bu elementin daha yüksek seviyesi, bu korozyon biçimine karşı iyi bir direnç kazandırır.

Paslanmaz çeliklerdeki nitrojen, molibden ve krom içerikleri, oyuklanma ve çatlak korozyonuna karşı dirençleri üzerinde doğrudan etkiye sahiptir ve 904L durumunda bu parametre iyidir. Bununla birlikte, %6 molibden östenitik kaliteleri veya süper dubleks kaliteleri, bu tür lokal korozyona karşı üstün direnç gösterir.

Titanyum Tip Paslanmaz Çelik

Paslanmaz çeliğin zayıf yönleri listesine baktığımızda, nispeten hafif olması, yüksek mukavemeti ve korozyon direnci nedeniyle Titanyumun genellikle paslanmanın kaldığı yerden devam edebileceği açıktır; o halde hadi bu en iyi performansı biraz daha iyi tanıyalım. Binlerce yıldır karbon kullanılarak indirgenen pek çok yaygın metalin aksine (tüm çeliği üretmek için kullanılan demir eritme yöntemini düşünün),

Titanyum ticari olarak ancak 1940’lardan bu yana varlığını sürdürüyor. Artık pek çok sınıfta nispeten mevcut olmasına rağmen, Titanyum üretmek için kullanılan yüksek erime noktası ve kimyasal indirgeme işlemi, zaman ve kimyasal açısından yoğun olduğundan yüksek maliyetine yol açmaktadır. Paslanmaz çelik benzersiz özelliklerini yalnızca alaşımlandığında kazanırken, Titanyum “ticari olarak saf” formunda kullanılabilen ve sıklıkla kullanılan bir elementtir. Bununla birlikte Titanyum da yaygın olarak alaşımlıdır ve ticari olarak saf tanımı içinde bile çeşitli dereceler vardır; bu, diğer tüm faydalı metaller gibi özelliklerinin de belirli uygulamalara göre uyarlanabileceği anlamına gelir.

Havadaki oksijene maruz kaldığında bir bariyer oluşturmak üzere oksitlenen diğer korozyona dayanıklı malzemeler gibi, Titanyumun yüzeyi de hemen oksitlenmeye başlar ve malzemenin geri kalanını daha fazla korozyondan koruyan ince bir pasifleştirme tabakası oluşturan titanyum oksit oluşturur. Diğer bazı oksit katmanlarının aksine, titanyum dioksit katmanı zamanla kalınlaşmaya devam ederek birkaç yıl sonra 25 nm’ye ulaşır ve ona neredeyse platine eşit bir korozyon direnci kazandırır.

Titanyum tam bir ürpertici dostum: normal sıcaklıklarda herhangi bir şeyle reaksiyona girmesini sağlamak neredeyse imkansızdır. Bunu düşük yoğunluğuyla birleştirdiğinizde, bugün tıp endüstrisinde eklemler, kemik onarımı ve diğer hassas vücut teması uygulamaları için kullanılan en yaygın hipoalerjenik metalin tarifine sahip olursunuz.

Titanyum yüksek maliyetli bir malzemedir ve yalnızca benzersiz malzeme özellikleri gerekli olduğunda ekonomik olarak uygulanabilir hale gelir. İşleme gibi şeyler için Titanyum, Paslanmaz’ınkinden 30 kat daha fazla bir maliyet faktörüne sahip olabilir çünkü malzeme maliyetinin yanı sıra işlenmesi de nispeten zordur.

Titanyum ve paslanmaz çelik, makinist için aynı zorlukların birçoğuyla karşı karşıyadır: Talaşın kesici kenarda temiz bir şekilde kırılması yerine, her iki safranın da ortak alaşımları kolayca kırılır. Her ikisi de düşük bir termal iletkenlik katsayısına sahiptir; bu, lokal iş sertleşmesine neden olmanın ve erken takım aşınmasına neden olmanın kolay olduğu anlamına gelir. Titanyumun sertliğine kıyasla işlenmiş malzemelerin çoğundan daha esnek olması gibi ek bir zorluğu vardır, bu nedenle onu mümkün olduğu kadar sağlam bir şekilde sabitlemeye dikkat edilmelidir.

303 Tip Paslanmaz Çelik

303, kükürt ilavesiyle gelişmiş işleme ve sürtünme özelliklerini kazanır. Ancak bu ilave aynı zamanda paslanmaz çeliğin korozyon direncini düşürür ve 304 Paslanmaz Çelik ile karşılaştırıldığında tokluğunu bir miktar azaltır. 303 tip paslanmaz çelik, hafif korozif atmosferik ortamlarda iyi korozyon ve oksitlenme direnci gösterir. Sülfit kalıntıları, çukur başlatma bölgeleri görevi görür, bu da 304’ten çok daha az direnç sağladığı anlamına gelir. Hızlı çukurlaşma korozyonunu önlemek için 303 sınıfı deniz veya benzeri ortamlara maruz bırakılmaması önerilir.

316/316L Tip Paslanmaz Çelik

Tip 316/316L, molibden içeren krom nikel östenitik paslanmaz çeliktir. Molibden ilavesi uygulanması, halojenür ortamlarda ve ayrıca sülfürik ve fosforik asit gibi asitlerin azaltılmasında korozyon direncini 304/304L’ye göre artırır. Tip 316L, bileşimin alt karbon limiti olan 316L’yi ve biraz daha yüksek mukavemet seviyeleri olan 316’yı karşıladığında 316 olarak çift sertifikalandırılabilir. Düşük karbonlu versiyon krom karbür çökelmesini ortadan kaldırdığı ve korozyon direncini arttırdığı için Tip 316L, kaynaklı uygulamalar için belirtilmelidir. Ayrıca mükemmel korozyon direncine ve iyi şekillendirilebilirliğe sahiptir. 316 sınıfı manyetik değildir.

316TI Tip Paslanmaz Çelik

316 Ti, Titanyum ilaveleri sayesinde 316L’ye göre daha iyi yüksek sıcaklık dayanımına ve mekanik dayanıma sahiptir; Paslanmaz Çelik 316Ti’nin hem korozyon direncine hem de yüksek sıcaklıklara dayanabilmesi anlamına gelir. Paslanmaz çelik 316Ti yoğunluğu, erime noktası, genleşme katsayısı, sertlik modülü ve esneklik dayanımı yüksektir.

310S Tip Paslanmaz Çelik

Paslanmaz çelik 310S, yüksek ısıya ve oksidasyona karşı dirençlidir. Yüksek krom ve nikel içeriği, Tip 304 gibi yaygın östenitik alaşımlara kıyasla karşılaştırılabilir korozyon direnci, oksidasyona karşı üstün direnç ve oda sıcaklığındaki mukavemetin daha büyük bir kısmının korunmasını sağlar. Paslanmaz 310, -450’ye kadar mükemmel tokluğuyla genellikle kriyojenik sıcaklıklarda kullanılır. °F ve düşük manyetik geçirgenlik özellikleri gösterir. Aşağıda uygulama alanları görülmektedir;

• Fırınlar
• Isı Eşanjörleri
• Radyant Tüpler
• Muflalar, imbikler, tavlama kapakları
• Petrol arıtma ve buhar kazanları için boru askıları
• Kömür gazlaştırıcının iç bileşenleri
• Sarkmalar
• Fırın parçaları, taşıma bantları, silindirler, fırın astarları, fanlar
• Gıda işleme ekipmanları
• Kriyojenik yapılar

440M Tip Paslanmaz Çelik

440 paslanmaz çelik sınıfındaki malzemeler çoğunlukla formlarda sunulur. Çubuklar, teller, kütükler, bobinler ve tüpler en yaygın olanlarıdır, ancak başkaları da olabilir. 440, piyasadaki en yüksek çatal bıçak çeliğidir. Karbon miktarı fazla olduğu için kenar tutuşu daha kuvvetlidir. Uygun şekilde işlendiğinde Rockwell ölçeğinde diğer çelikler arasında en yüksek sertlik derecelerinden birine ulaşma kapasitesine sahiptir. Uygun fiyata sahip olması ile çatal ve bıçaklarda rahatlıkla kullanımı tercih edilir.
440 paslanmaz çelik sert yapıya sahip olsa da işlenebilirliği tavlama derecesine göre artış gösterir. Diğer özellikler şunları içerir:

• Yüksek korozyon direnci
• Isı dayanıklılığı
• Aşınma direnci
• Isıl işlem görebilir

440 paslanmaz çelik güçlü yapısı ile basitçe alaşım oluşturma kabiliyetine sahip olur. 440’ın yüksek karbon yüzdesi onu diğer seçeneklere göre çok daha sert ve güçlü kılar. 440’a ısıl işlem uygulanabilmesi bir diğer önemli husustur. En yaygın iki paslanmaz çelik türü 304 ve 316’dır (her ikisi de ısıl işleme tabi tutulamayan östenitik çelikler) ve 440 iyi bir alternatifi temsil eder.

Son olarak 440, dayanıklılık özellikleri nedeniyle tıbbi ve tuzlu su uygulamaları da dahil olmak üzere birkaç spesifik endüstriye yönelik diğer çeşitlerle avantajlı bir şekilde karşılaştırılır. Ancak bu faydaların dezavantajları da yok değildir. Örneğin, ısıl işlem uygulanmayan 440, diğer çeşitlere göre çok daha az dövülebilir veya şekillendirilebilir. Bu özellik sertliğinin doğrudan bir sonucu olarak ortaya çıkar.

430F Tip Paslanmaz Çelik

430F malzemesi, yüksek krom ve kükürt içeriğine sahip bir martensitik çelik kalitesidir. Burada F, 430’un serbest işleme versiyonunu temsil eder. Malzeme, kristal yapısı nedeniyle ostenitik çeliklerin aksine manyetiktir ve işleme için çok uygundur.

430F çeliğinin mekanik özellikleri yüksek kükürt içeriğinden etkilenerek hem olumlu hem de olumsuz etkilere neden olur. Malzemenin işlenebilirliği, kükürt ilavesi nedeniyle oldukça iyidir, kaynaklanabilirlik ise alaşımdan olumsuz etkilenir. Bu paslanmaz çeliğin korozyon direnci, yüksek krom içeriğine rağmen, yüksek kükürt seviyelerinden de olumsuz etkilenir.

Ayrıca malzeme oyuklanma korozyonuna ve çatlak korozyonuna karşı hassastır. Genel olarak 430F çeliğin mekanik özellikleri iyi olarak derecelendirilmiştir ve su verme ve temperleme yoluyla daha da geliştirilme potansiyeli vardır. Ancak 430F çeliğinin sertleştirilmesinde ısıl işlem etkisizdir.

Dubleks (1.4462) Tip Paslanmaz Çelik

Dubleks paslanmaz çelikler, korozyona son derece dayanıklı ve işlenebilir alaşımlardır. Mikro yapıları, östenit ve ferrit fazlarının bir karışımından oluşur. Bu sınıfa ait kaliteli ürünler hem östenitik hem de ferritik paslanmaz çelik özelliklerini taşımaktadır. Dubleks paslanmaz çelik malzemeler çoğu durumda ferritik paslanmaz çeliklerden daha dayanıklıdır. Dubleks paslanmaz çeliklerin mukavemeti bazı durumlarda östenitik paslanmaz çeliklerin mukavemetinin iki katı olabilir.

Dubleks paslanmaz çeliklerin gerilimli korozyon çatlamasına karşı dayanıklı olduğu düşünülür. Ancak Dubleks paslanmaz çeliklergerilimli korozyona ferritik paslanmaz çelikler kadar dayanıklı değillerdir. Öte yandan, en düşük dirence sahip dubleks paslanmaz çelik hammaddelerinin korozyon dayanımı, en yaygın olarak kullanılan paslanmaz çelik kalitelerinden, yani 304 ve 316’dan daha yüksektir.

630 Tip Paslanmaz Çelik

Tip 630, üstün korozyon direnci sunan martensitik bir paslanmaz çelik malzemedir. Manyetiktir, kolayca kaynaklanır. Bu artı özelliğine karşın yüksek sıcaklıklarda dayanıklılığının bir kısmını kaybeder. Çeşitli alanlar şu şekilde sıralanabilir;

• Vanalar ve dişliler
• Petrol sahası ekipmanı
• Pervane milleri
• Pompa milleri
• Valf milleri
• Uçak ve gaz türbinleri
• Nükleer reaktörler
• Kâğıt fabrikaları
• Kimyasal işleme ekipmanları

Yağışla sertleşen paslanmaz çelik materyalleri, martensitik ve ostenitik kalitelerin özelliklerinin optimum kombinasyonunu sağlayan krom ve nikel içeren çeliklerdir. Martensitik kaliteler ısıl işleme yüksek dayanım ve kolay şekillendirme hassasiyeti gösterirler. Çökeltme sertleştirmeli paslanmaz çeliklerin yüksek çekme mukavemetleri, martensitik veya ostenitik matrisin çökeltme sertleşmesine yol açan bir ısıl işlem işleminden sonra gelir. Sertleştirme, bakır, alüminyum, titanyum, niyobyum ve molibden elementlerinden bir veya daha fazlasının eklenmesiyle sağlanır.

Nikel Alaşım Tip Paslanmaz Çelik

Paslanmaz çelik nikel alaşımı; inşaattan otomotive, mutfak eşyalarından ağır sanayi gibi çeşitli sektörlerde kullanılan popüler bir malzemedir. Ancak birçok kişi paslanmaz çeliğin nikel içerdiğinin farkında değildir. Paslanmaz çeliğin mukavemetini ve korozyon direncini arttırmak için nikel eklenir. Paslanmaz çelikteki nikel miktarı, paslanmaz çeliğin kalitesine ve tipine göre değişir.

Örneğin östenitik (östenit içeren) paslanmaz çelik, ferritik (demir içeren) veya martensitik (karbon içeren) paslanmaz çeliğe kıyasla daha yüksek miktarda nikel içerir. Nikelin yaygın bir alerjen olduğunu ve bazı ciltte tahrişe, alerjik reaksiyona vb. sağlık sorunlarına neden olabileceğini unutmamak gerekir. Bu nedenle, paslanmaz çelik ürünlerinizle üretim yapmadan önce bunların bileşimini anlamak çok önemlidir. Paslanmaz çelik ve nikel sıklıkla birbirinin yerine kullanılır, ancak kimyasal bileşimlerinde belirgin farklılıklar vardır.

Paslanmaz çelik paslanmayı önleyen düşük oranda krom içerirken, nikel alaşımları daha fazla dayanıklılık için yüksek miktarda nikel ve bakır ve demir gibi diğer elementlerden oluşur. Nikel alaşımı aynı zamanda ısıya ve korozyona karşı mükemmel direnciyle de bilinir. Nikel alaşımı ile paslanmaz çelik tel arasındaki bir diğer önemli fark, uygulamalarıdır. Nikel alaşımı, aşırı koşullar altında dayanıklılığı nedeniyle öncelikle havacılık, elektronik ve tıp endüstrilerinde kullanılır. Bu arada paslanmaz çelik, uygun fiyatlı olması nedeniyle bina inşaatında, tencere üretiminde ve metal işlemede yaygın olarak kullanılmaktadır.

321 Tip Paslanmaz Çelik

321, tavlanmış durumda 175 tipik brinell sertliğiyle tedarik edilen, iyi mukavemete ve mükemmel korozyon direncine sahip, titanyumla stabilize edilmiş krom-nikel östenitik paslanmaz çeliktir. Genel atmosferik korozif ortamlarda yüksek korozyon direnci ile karakterize edilir ve çoğu oksitleyici maddeye karşı mükemmel direnç gösterir.

Malzemeler, yaygın gıda ürünleri, sterilizasyon çözeltileri, boya maddeleri, birçok organik kimyasal ve çeşitli inorganik kimyasalların yanı sıra sıcak petrol gazları, buhar yanma gazları, nitrik asit ve daha az oranda sülfürik asite karşı dirençlidir. Yüksek sıcaklıklarda iyi oksidasyon direnci gösterir, taneler arası korozyona karşı mükemmel dayanıklılığa ve mükemmel kaynaklanabilirliğe sahiptir. 321 ısıl işlemle sertleştirilemez, ancak soğuk işlemle mukavemet ve sertlik önemli ölçüde arttırılabilir ve ardından süneklik azalır.

Titanyum ilavesinin ve karbür oluşturucu bir eleman olarak stabilize edici etkisinin, tanecikler arası korozyon riski olmadan 430 o C – 870 o C karbür çökeltme aralığında kaynak yapılmasına ve/veya kullanılmasına olanak sağladığı uygulamalar için yaygın olarak kullanılır. Bunlar arasında gıda işleme, süt ürünleri ekipmanları, kimya, petrokimya, taşımacılık ve ilgili endüstriler vb. yer alır. Malzeme tavlanmış durumda manyetik değildir, ancak ağır soğuk işleme sonrasında hafif manyetik hale gelebilir. Gerekirse düzeltmek için tavlama gerekir.