Menfez, karayollarının veya demiryollarının altına, yağışla biriken suyun yola zarar vermeden drenajının sağlanması, yol altından boru gibi malzemelerin geçirilmesiyle yapılan yapılardır. Menfezler bulundukları arazinin fiziksel ve hidrolojik özelliklerine göre farklı şekil ve boyutlarda inşa edilebilir. Menfezler suyun debisi, hacmi, akış aralığı, yağış miktarı gibi sebepler göz önünde tutularak uygun boyutta tasarlanabilir.
Menfez Çeşitleri Nelerdir?
KUTU MENFEZ
Yağışın olduğu bölgeye göre belirlenip arazi durumu da göz önünde bulundurularak, kara yollarının altlarında bulunan arazilere yapılan kutu kesitli yapılardır. Yüksek dolgu altlarında, açıklıkları 1-3 metre arasında, yükseklikleri 0,6-3 metre arasındadır. Kutu Menfezler daha çok kara yollarının altlarında ve tarımsal alt geçitlerde kullanılır. Tek, iki veya üç gözlü yapılabilirler.
KEMER MENFEZ
Kemer Menfezler: Büz ve kutu menfezlerin yeterli olmadığı yüksek dolgularda uygulanan kemerli menfezler; kârgir ya da betonarme kemerli olarak yapılabilirler.Kenar ayaklarının bastığı zeminin emniyet gerilmesi σem ≤ 2 kg/cm2 değerinden daha az ise inşa edilmezler. Kenar ayak boyları, 0,6~1,5 m arasında değişir.
BORU MENFEZ
Boru Menfezler (Büzler): Çok yüksek olmayan dolgu altlarında kullanılırlar. Daire kesitli ya da sepet kulplu şeklinde dökülebilirler. Daire kesitli olanlar; 0,60-0,80-1,00 ve 1,20 m çaplarında olabilirler. Menfeze giren ve çıkan suyun, dolguya zarar vermemesi için; menfez başlarına beton veya taş duvar yapılır.
TABLİYELİ MENFEZ
Tabliyeli Menfezler:Beton veya taş malzemeden yapılmış kenar ayaklar ile üst tabliyeden oluşurlar. İki ayak arası 8 metreden azdır. 8 metreden fazla ise köprü olarak isimlendirilir.
| TABLİYELİ MENFEZ GENİŞLİĞİ (m) | YOLUN TÜRÜ | ||
| 4 metre | KÖY YOLU | ||
| 6 metre | İŞLEK KÖY YOLU | ||
| 8 metre | DEVLET YOLU | ||
| 7 metre | İL YOLU |
Sıkça Sorulan Sorular
Menfez Ne İşe Yarar?
Menfezlerin kullanım alanı su geçirgenliğini sağlamasıdır. Yağmur yağması sonucu sular en kısa yoldan eğim doğrultusu boyunca ilerler. Suyun düzensiz debisi sebebiyle biriken sular güzergahında bulunan altyapılara zarar vermektedir. Menfezler sayesinde yağışların karayolları ve demiryollarının altından geçmesi sağlanır. Bu kapsamda suların yollara zarar vermeden menfezler yolu ile geçirilmesi sağlanır.
Menfez Yapımında Nelere Dikkat Edilmelidir?
- Doğal dere yatağına uygun inşa edilmelidir.
- Dere yatağı değişikliğinde menfezde çökelme ve oyulma olasılığına karşı tedbir alınmalıdır.
- Menfezler uygun boyutlarda tasarlanmalıdır.
- Menfezler olması gerekenden küçük tasarlanırsa; yağışlar sonucu kabaran suların taşkın oluşturmasına ve yola zarar vermesine sebep olabilmektedir.
- Menfezlerin olması gerekenden büyük yapılırsa; projenin maliyetini arttırmaktadır.
- Menfezler inşa edildikleri dere yatağıyla uyumlu olarak konumlandırılmalıdırlar.
- Menfezin uzunluğunu kısaltıp maliyetini azaltmak olasıdır.
Kutu Menfez Tasarımındaki Detaylar Nelerdir?
- Kullanılan beton minimum C35, minimum paspayı 5 cm olmalıdır.
- Boyu 12 metreyi geçerse anolar halinde yapılmalıdır.
- Boyu 24 metreyi aşarsa dilatasyon derzi yapılmalıdır.
